Konuk Yazar: Av. Şebnem Kartal

Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliğinde Değişiklik

32359 sayılı 4 Kasım 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan ve yayım tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe giren Yeni Yönetmelik ile Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliğinde Değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklik ile yönetmeliğin bazı maddelerinin uygulanması için öngörülen tarih 1/1/2025 tarihine alınmıştır. Değişikliğin kapsamına değinmeden evvel ilgili ana yönetmelikten bahsetmek gerekir.

Satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin aynı anda fiziki bir ortamda beraber bulunmadığı, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlandığı ve uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan mesafeli sözleşmelerde uyulacak usul ve esasları düzenleyen bu yönetmelikte, ön bilgilendirme yükümlülüğü, cayma hakkının kullanımı ve buna dair satıcı, sağlayıcı, aracı hizmet sağlayıcı gibi tarafların yükümlülükleri ve cayma hakkının istisnaları düzenlenmiştir.

Bir e-ticaret sitesinde, mesafeli satış sözleşmesi kurulmadan önce tüketicilere ön bilgilendirme formu sunulması gerekir. Bu formda bulunması gerekenler bu yönetmelikte belirlenir. Buna göre, sözleşmeye konu mal veya hizmetin temel nitelikleri, satıcı, sağlayıcı, aracı hizmet sağlayıcının şirket ve iletişim bilgileri, şikayet bildirimi için iletişim bilgileri, ödenecek tutar ve ek masraflar, vergiler, teslim veya ifa ile ilgili süre ve diğer bilgiler, cayma hakkı var ise şartları, süresi, usulü ve satıcının iade için öngördüğü taşıyıcıya ilişkin bilgiler, cayma hakkından faydalanılamayacak haller gibi bilgilerin bulunması gerekir.

2022’de getirilen düzenleme ile, satıcıya, cayma hakkı kullanıldığında iade için eğer bir taşıyıcı öngördüyse buna ait bilgiyi ve iade bu taşıyıcıyla yapılırsa iade masrafına kimin katlanacağına dair bilgiyi ön bilgilendirme formunda sunma yükümlülüğü getirilmişti. Bu doğrultuda satıcı, taşıyıcıyı önceden bildirmişse, iade masraflarını tüketiciye yükleyebilecekti. Bu düzenleme 2022 yılında getirilmişse de uygulanmaya başlayacağı tarih 1.1.2024 idi. Ancak şimdi yeni değişiklikle bu düzenlemenin yürürlük tarihi 1/1/2025 tarihine alınmıştır. Bu vakte dek ise, satıcı cayma hakkı kullanımında iade için belirttiği taşıyıcı aracılığıyla malın geri gönderilmesi halinde bunun masraflarına katlanmaya devam edecektir.

Yasa gereği tüketici, on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Yönetmelik cayma hakkının kullanımı ile ilgili olarak satıcı veya sağlayıcıya, aracı hizmet sağlayıcılara bazı yükümlülükler getirmiştir. Bunlar cayma hakkı kullanıldığında iade edilen malın teslim alınması, paranın iadesi sürecinde uyulması gereken süre ve yöntemler, iade masraf tutarına kimin katlanacağı gibi konulardadır.

Yönetmelikteki 12. madde kapsamında Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin cayma hakkı bildirimi kendisine ulaştıktan sonra on dört gün içinde, varsa malın tüketiciye teslim masrafları da dahil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle ve bu iadeyi yaparken tüketicinin satın almadaki ödeme aracına uygun şekilde tüketiciye bir masraf yüklemeden yapmakla yükümlüdür.  Bu yönetmelikle yürürlük tarihi 2025’e alınan düzenlemelere göre ise, tüketiciye iade için öngörülen taşıyıcı haricinde bir taşıyıcı ile iade yaparsa satıcının 14 gün içinde para iadesi yükümlülüğü malın satıcıya ulaştığı tarihten itibaren başlar ve aracı hizmet sağlayıcı, teslim sonrası bedelin satıcıya aktarıldığı durum hariç olmak üzere bu fıkrada belirtilen ödemelerin tüketiciye iade edilmesinden satıcı ile birlikte müteselsilen sorumludur. Cayma hakkı mal tesliminden önce kullanılmışsa aracı hizmet sağlayıcı, bildirimden itibaren 14 gün içinde para iadesi yapmakla yükümlüdür. Alışverişin konusu bir hizmet ise, yine bu süre aracı hizmet sağlayıcıya bildirimle başlar. Aracı hizmet sağlayıcı da bu iade için tüketiciye herhangi bir masraf veya yükümlülük getiremez. Ödeme kuruluşu da bu iadeyi tek seferde kart hamiline geri gönderir. İade için öngörülen taşıyıcı ve bu taşıyıcı kullanılacak ise iade masrafını kimin karşılayacağı ön bilgilendirme formunda bulunmazsa masrafı satıcı veya sağlayıcı karşılar ve bu bulunmama durumu platformdaki bir satışta aracı hizmet sağlayıcıdan kaynaklanıyorsa, aracı hizmet sağlayıcı bu masrafa katlanır.  Ayrıca platform üzerinden kurulan mesafeli sözleşmelerde, satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin cayma hakkını kullandığına ilişkin kendisine ulaşan bildirimi aracı hizmet sağlayıcıya derhal ulaştırmakla yükümlüdür.

Aracı hizmet sağlayıcının yükümlülüklerini düzenleyen 12/ A maddesinde yeni yönetmelikle yürürlük tarihi 2025’e alınan hüküm de bu doğrultuda,  malın tesliminden sonra tüketicinin cayma hakkını kullanması durumunda, cayma bildiriminin kendisine ulaştığı tarih itibarıyla bedel satıcıya aktarılmamışsa cayma hakkına konu malın, iade için öngörülen taşıyıcıya teslim edildiği tarihten veya iade için öngörülenin haricinde bir taşıyıcı ile iade edilmesi durumunda da satıcıya ulaştığı tarihten itibaren, on dört gün içinde, tahsil ettiği mal veya hizmet bedeli ile teslimat masraflarının tüketiciye iadesinden, satıcı veya sağlayıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu olmasını düzenler.

Yine 2022’de yapılan bir diğer değişiklikle, Satıcı veya sağlayıcı, malı onların geri alacağına dair bir teklifte bulunmadıkça, tüketicinin cayma hakkını kullandığına ilişkin bildirimi yönelttiği tarihten itibaren malı satıcı veya sağlayıcıya ya da yetkilendirmiş olduğu kişiye geri gönderme yükümlülüğü için düzenlenen süre 10 gün iken, 14 güne çıkarılmıştı. Bu sürenin son değişiklikle 2025’e kadar, yine 10 gün olarak uygulanacağı düzenlendi.

Uygulaması ertelenerek 2025 yılına alınan bir diğer düzenleme de; aslında yukarıda ilgili usullerindeki değişikliklere değindiğimiz, alınan malın ayıplı değilse ve ön bilgilendirmede öngörülen taşıyıcı ve iade tutarı belirlenmişse tüketicinin iade masraflarını karşılayacak olmasına dair düzenlemedir.

Cayma hakkının istisnalarını düzenleyen 15. Maddeye göre ise, Karayolları Trafik Kanununa göre tescili zorunlu olan taşınırlar ile kayıt veya tescil zorunluluğu bulunan insansız hava araçlarına ilişkin sözleşmeler, tüketiciye teslimi yapılmış olan cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayarlara ilişkin sözleşmeler, Canlı müzayede şeklinde açık artırma yoluyla akdedilen sözleşmeler, Tanıtma ve kullanma kılavuzunda satıcı veya yetkili servis tarafından kurulum veya montajının yapılacağı belirtilen mallardan kurulum ya da montajı yapılanlara ilişkin sözleşmeler 2025’e dek istisnai haller kapsamından çıkarılmıştır ve o tarihe dek kanundaki cayma hakkı sürelerine tabi olmaya devam edeceklerdir.

Yine uygulanmaya devam edilecek düzenlemeler kapsamında bu istisnalara değinecek olursak,

Fiyatı finansal piyasalardaki dalgalanmalara bağlı olarak değişen ve satıcı veya sağlayıcının kontrolünde olmayan mal veya hizmetlere ilişkin sözleşmeler, tüketicinin isteğine göre veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan sözleşmeler, tesliminden sona başka ürünlerle karışan ve ayrışması mümkün olmayan mallara dair sözleşmeler, Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi geçebilecek malların teslimine ilişkin sözleşmeler, teslim sonrası ambalajı/mührü açılmış ürünler, ve bunlar gibi satılan kitap, dijital içerik ve bilgisayar sarf malzemelerine ilişkin sözleşmeler, Abonelik sözleşmesi kapsamında sağlananlar dışında, gazete ve dergi gibi süreli yayınların teslimine ilişkin sözleşmeler, Belirli bir tarihte veya dönemde yapılması gereken, konaklama, eşya taşıma, araba kiralama, yiyecek-içecek tedariki ve eğlence veya dinlenme amacıyla yapılan boş zamanın değerlendirilmesine ilişkin sözleşmeler, Elektronik ortamda anında ifa edilen hizmetler veya tüketiciye anında teslim edilen gayri maddi mallara ilişkin sözleşmeler, Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile ifasına başlanan hizmetlere ilişkin sözleşmeler istisna kapsamında olmaya devam edecektir.

Sonuç olarak bahsettiğimiz gibi cayma hakkı kullanıldığında iadenin kargo masrafına kimin katlanacağı, pazaryerlerinin cayma ve para iadesi ile ilgili sorumlulukları ve para iadesinin süresi gibi konularda bazı hükümler,  23/8/2022 tarihli ve 31932 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile değiştirilerek 1.1.2024’ten itibaren uygulanacağı düzenlenmiş iken, yeni yönetmelik değişikliği ile ilgili hükümlerin 1/1/2025 tarihine kadar uygulanmayacağı, ancak o tarihe dek uygulanacağı ve o tarihe dek de değiştirilmeden önce yürürlükte bulunan halleri ile uygulanmaya devam olunacağı yasal olarak düzenlenmiştir.